(۶۳) احمد بن محمد مقیم هروی، طبقات اکبری، چاپ بی دی و محمدهدایت حسین، کلکته ۱۹۲۷ـ (۱۹۳۵). (۴۵) علیمحمدخان بهادر دیوان گجرات، مرآت احمدی، چاپ عبدالکریم بن نورمحمد و رحمة اللّه بن فتح محمد، چاپ سنگی بمبئی ۱۳۰۶ـ۱۳۰۷. (۴۴) حاجی بن نظام عقیلی، آثارالوزراء، چاپ جلال الدین محدث ارموی، تهران ۱۳۶۴ ش. در افغانستان هم مردم از زمانی که با نام جاسوس آشنا شده و اعمال آنان را شاهد بوده اند، می‌دانند که جاسوسان عمدتا افرادی اند که در جبهه مقابل آنان و در خدمت دولت‌های فاسد و مستبد قرار دارند. هنوز تعداد زیادی از هموطنان سالخورده ما وحشت و بربریت پولیس مخفی «ضبط و احوالات» دوران نادرشاه و هاشم خان را به یاد دارند، که تا دوران استبداد داوود خان ادامه داشت.
جاسوسی در حقوق بین الملل مدرن و ضرورت تدوین مقررات جهانی (مقاله علمی وزارت علوم)
(۲۲) تیمور گورکان، تزوکات تیموری، تحریر ابوطالب حسینی تربتی به فارسی، آکسفورد ۱۷۷۳، چاپ افست تهران ۱۳۴۲ ش. پانویس ۳، صبّاغ، ج۲، ص۶۲۶، الجالیات الاوروبیّة فی بلادالشام فی العهد العثمانی فی القرنین السادس عشر و السابع عشر (العاشر و الحادی عشر الهجریین)، بیروت ۱۴۰۹/۱۹۸۹. برنارد لوئیس، نخستین مسلمانان در اروپا، ج۱، ص۱۷۲ـ۱۷۴، ترجمه م قائد، تهران ۱۳۷۴ ش. بابر، امپراتور هند، ج۱، ص۵۸۸، بابرنامه، چاپ مانو ایزی نینک، کیوتو ۱۹۹۵ـ۱۹۹۶.
محمد بن محمد عمادالدین کاتب، البرق الشامی، ج۳، ص۱۴۹، ج ۳، چاپ مصطفی حیاری، عمان ۱۹۸۷. در کشورهای دیگر وقتی یک جاسوس مخصوصا از مقامات بلندپایه‌ی دستگاه استخباراتی که اکثرا اطلاع نادر را در اختیار دارد، لب می‌کشاید و تجارب خود را می‌نویسد کوشش می‌کند تا پرده از آن رده جنایات بردارد که توسط حاکمان قدرت به‌وسیله دستگاه جاسوسی انجام شده‌است. جاسوسان در دنیایی واقعی و در اذهان مردم اینگونه نیستند؛ ماهیت مخصوصا رده‌های بالایی این دستگاه‌های جاسوسی تقریبا تمامی شان یکی است، همه معامله‌گر و خودفروخته اند و آنانی که به ظاهر «باتمکین» و «قهرمان» می‌نمایند، در واقعیت و نهایت در خدمت مشتی از اربابان قدرت قرار دارند. جاسوسان سیایآی، آی‌اس‌‌آی، ام‌ای‌شش، کی‌جی‌بی، موساد، واواک، خاد، ساواک، میت، گشتاپو و ده‌ها دم و دستگاه جاسوسی مخوف دیگر در طول تاریخ هیچ‌گاهی به‌خاطر وطن شان و مخصوصا منافع والای انسانی «وارد معامله» نشده‌اند، اینان فقط در جهت منافع یک نظام سر تا پا غرق در جنایت «وارد معامله» شده و می‌شوند. این دستگاه‌ها قبل از هر کسی دیگر زندگی را بر مردم وطن خود سخت ساخته و آنان را مورد شکنجه و آزار و اذیت قرار داده‌اند.
۶ – شیوه جاسوسی در سرزمینهای اسلامی
ما به‌عنوان یکی از تخصصی‌ترین گروه‌های طراحی سایت و برنامه نویسی سایت، خدمات گسترده‌ای در این زمینه را ارائه می‌نماییم. در کشوری که حکومت فاسد، پوشالی و متشکل از آدمکشان و ستمگران برآن حاکمیت داشته باشد، خواهی نخواهی مجموع نهادهای امنیتی، فرهنگی، اقتصادی و… آن نیز ناممکن است عاری از گندیدگی بوده، «ملی» و در خدمت ستمدیدگان و مردم مظلوم باشند. بخصوص بر دستگاه استخبارات در همان کشوری توجه بیشتر و خاص صورت می‌گیرد که دولتش از مردم ترس داشته بخواهد با سرنیزه آنان را رام نماید.
ابن بطوطه، مهذب رحلة ابن بطوطة، ج۲، ص۱۰۶، المسماة تحفة النظار، فی غرائب الامصار، و عجائب الاسفار، ج ۲، چاپ احمد عوامری و محمد احمد جادمولی، قاهره مقالات جاسوسی ۱۹۳۴. (۳) ابن بطوطه، مهذب رحلة ابن بطوطة، المسماة تحفة النظار، فی غرائب الامصار، و عجائب الاسفار، ج ۲، چاپ احمد عوامری و محمد احمد جادمولی، قاهره ۱۹۳۴. در نصیحت‌نامه‌ها و کتاب‌های آداب الملوک، توصیه‌های فراوانی در باره ویژگیهای جاسوس و نحوه به کار گرفتن او شده است. چون نظام جاسوسیِ مؤثر، به قدرت فرمانروا و پادشاه کمک می‌کند، گماشتن جاسوس در همه حکومت‌ها مورد توجه بوده است و تمام پادشاهان، بدون استثنا، برای کسب اطلاع در مورد اتباع، وزیران، صاحب منصبان، ملتزمان و خانواده‌های خود و نیز دشمنان خارجی از جاسوسان استفاده می‌کردند. محمد بن مؤید بهاءالدین بغدادی، التوسل الی الترسل، ج۱، ص۴۱ـ۴۲، چاپ احمد بهمنیار، تهران ۱۳۱۵ ش. کیکاوس بن اسکندر عنصرالمعالی، قابوس نامه، ج۱، ص۲۱۹، چاپ غلامحسین یوسفی، تهران ۱۳۶۴ ش.
- محسن بن علی تنوخی، نشوار المحاضرة و اخبار المذاکرة، ج۸، ص۱۱۲ـ۱۱۴، چاپ عبود شالجی، بیروت ۱۳۹۱ـ۱۳۹۳/۱۹۷۱ـ۱۹۷۳.
- اگر به روشنفکری اتهام جاسوسی زده می‌شد، این گویی به منزله مرگ شخصیتی او بود.
- (۲۵) عبدالحی حسنی، الهند فی العهد الاسلامی، چاپ عبدالعلی حسنی و ابوالحسن علی حسنی ندوی، حیدرآباد دکن ۱۳۹۲/ ۱۹۷۲.
- عمرو بن بحر جاحظ، کتاب التاج فی اخلاق الملوک، ج۱، ص۱۶۸ـ۱۶۹، چاپ احمد زکی باشا، قاهره ۱۳۳۲/۱۹۱۴.
- (۴۸) کیکاوس بن اسکندر عنصرالمعالی، قابوس نامه، چاپ غلامحسین یوسفی، تهران ۱۳۶۴ ش.
